Ως ανδρογενετική αλωπεκία ονομάζουμε τη συχνότερη αιτία απώλειας και χαρακτηριστικής κατανομής αραίωσης μαλλιών, τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Ανεξάρτητα από την ηλικία, τα άτομα και των δύο φύλων με ανδρογενετική αλωπεκία παρουσιάζουν ψυχολογικές επιπτώσεις, αφού τα άτομα μαζί με τα μαλλιά τους, χάνουν συχνά και την αυτοπεποίθησή τους και υφίστανται αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής τους.
Η ανδρογενετική αλωπεκία χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια και αραίωση της τριχοφυΐας, η οποία ακολουθεί διαφορετικό πρότυπο κατανομής ανάλογα το φύλο. Στους άνδρες συνηθέστερα προσβαλλόμενες περιοχές είναι η μετωπιαία (hairline), η κροταφική (γωνίες του hairline) και η βρεγματική χώρα (κεντρικό τμήμα). Συνηθέστερες κλίμακες αξιολόγησης του βαθμού της ανδρογενετικής αλωπεκίας είναι κατά Norwood και Hamilton. Αντίθετα, στις γυναίκες παρατηρείται περισσότερο μια διάχυτου τύπου λέπτυνση και αραίωση της τριχοφυΐας, παρά μία εστιασμένη απώλεια. Αντίστοιχες κλίμακες κατηγοριοποίησης της αλωπεκίας για το γυναικείο φύλο είναι κατά Ludwig και Sinclair.
Η ανδρογενετική αλωπεκία στους άνδρες σχετίζεται, συνήθως, με γενετική προδιάθεση, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα. Στην παθογένεσή της διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο τα ανδρογόνα, και κυρίως η διυδροτεστοστερόνη (DHT), με μεταβολές τόσο στα επίπεδά τους, στο μεταβολισμό τους αλλά και στη δραστηριότητά τους σε επίπεδο τριχοθυλακίου. Παρόμοια, στο γυναικείο φύλο φαίνεται τα ανδρογόνα να επηρεάζουν την εμφάνισή της και να υπάρχει μία κληρονομική επιβάρυνση. Η επίπτωσή της αυξάνεται σημαντικά μετά την έναρξη της εμμηνόπαυσης. Και στα δυο φύλα μπορεί να παρατηρηθεί επιδείνωση του προβλήματος σε περιόδους σωματικής και ψυχολογικής καταπόνησης.
Για τη διάγνωσή της είναι πολύ σημαντική η λήψη του ιστορικού, η κλινική εξέταση και ο αντίστοιχος εργαστηριακός έλεγχος. Η εξέταση περιλαμβάνει τόσο κλασικές διαγνωστικές μεθόδους, όπως τη δοκιμασία έλξης μαλλιών (pull test), αλλά και νεότερες, με κυρίαρχη την τριχοσκόπηση, όπου χρησιμοποιείται ψηφιακή δερματοσκόπηση υψηλής ανάλυσης με σκοπό την ανεύρεση παθολογίας στα τριχοθυλάκια, που μας κατευθύνει στην επιβεβαίωση της διάγνωσης. Η τριχοσκόπηση με το ψηφιακό τριχόγραμμα, επίσης, μας επιτρέπει την αξιολόγηση του πάχους, της ποιότητας των τριχοθυλακίων, αλλά και της πυκνότητας της τριχοφυΐας.
Στη διερεύνηση είναι βασικός ο αποκλεισμός άλλων συστηματικών αιτίων, που μπορεί να προκαλούν τριχόπτωση, όπως η θυρεοειδοπάθεια ή η σιδηροπενική αναιμία. Επί ενδείξεων, ο δερματολόγος μπορεί να κρίνει απαραίτητη τη διενέργεια διαγνωστικής βιοψίας δέρματος και τριχοθυλακίου, προκειμένου να αποκλειστούν άλλες αιτίες τριχόπτωσης με παρόμοια κλινική εικόνα.
Για την αντιμετώπιση της αλωπεκίας οι δυο εγκεκριμένες θεραπείες από τους οργανισμούς φαρμάκων είναι η τοπική μινοξιδίλη και η από του στόματος φιναστερίδη. Η επιλογή του θεραπευτικού παράγοντα και σχήματος διαφέρει ανάμεσα στα δύο φύλα. Στους άνδρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τα δυο φάρμακα, ωστόσο στις γυναίκες χρησιμοποιείται η μινοξιδίλη στη χαμηλότερη συγκέντρωσή της, ενώ η χρήση της φιναστερίδης σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας θα πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, με συνιστώμενη συγχορήγηση αντισυλληπτικών στις περιπτώσεις που κρίνεται αναγκαία η λήψη της. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται off label και άλλες θεραπείες, όπως η από του στόματος χορήγηση μινοξιδίλης, όμως χρειάζονται ευρύτερες μελέτες για τον προσδιορισμό της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας των θεραπειών αυτών.
Επιπρόσθετα, η μέθοδος της αυτόλογης μεσοθεραπείας, συγκεκριμένα με τη λήψη και έγχυση του πλάσματος πλούσιου σε αιμοπετάλια (PRP – Platelet Rich Plasma), έχει δείξει ενθαρρυντικά αποτελέσματα όσον αφορά στην ποιοτική βελτίωση της τριχοφυΐας. Τέλος, σε περίπτωση επιθυμίας ποσοτικής αποκατάστασης του προβλήματος της ανδρογενετικής αλωπεκίας, η μόνη ενδεδειγμένη μέθοδος είναι η μεταμόσχευση μαλλιών. Ωστόσο, για την πραγματοποίηση είναι απαραίτητη η ενδελεχής εξέταση του ενδιαφερόμενου, για την αξιολόγηση της καταλληλότητάς του για την επέμβαση, όπως και η ειλικρινής ενημέρωση για τις προσδοκίες που μπορεί να έχει από αυτήν.
Μία ισορροπημένη επιλογή τροφίμων, σύμφωνα με τα πρότυπα της Μεσογειακής διατροφής, η οποία δεν αποκλείει τροφές και περιλαμβάνει πλούσια ποικιλία σε φρούτα και λαχανικά, συμβάλλει θετικά στη συνολικής εικόνας της υγείας ενός ατόμου. Το κρέας και το ψάρι είναι καλές πηγές ψευδαργύρου. Κρέας, πουλερικά και ψάρι αποτελούν ορισμένες από τις καλύτερες πηγές σιδήρου. Το ψάρι αποτελεί πηγή των απαραίτητων λιπαρών οξέων για τον οργανισμό. Τα φρούτα και τα λαχανικά παρέχουν αντιοξειδωτικά. Όλες αυτές οι ουσίες είναι ευεργετικές τόσο για το δέρμα του τριχωτού της κεφαλής, όσο και για τα μαλλιά. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν αρκούν οι τροφικές μεταβολές χωρίς την ταυτόχρονη έναρξη θεραπείας για την αναστολή μιας αρχόμενης ανδρογενετικής αλωπεκίας
Σε περιπτώσεις ασθενών που έχουν διαγνωστεί με ανδρογενετική αλωπεκία, και οι ίδιοι από επιλογή (ή λόγω συνθηκών), δεν έχουν ακολουθήσει την προτεινόμενη αγωγή απ’ τον θεράποντα δερματολόγο τους, τότε είναι πιθανό η κλινική εικόνα του ασθενούς να επιδεινωθεί. Η θεραπεία αποτελεί το σημαντικότερο μέτρο πρόληψης για περαιτέρω εξέλιξη της πάθησης.
Η θεραπείες της ανδρογενετικής αλωπεκίας είναι μακροπρόθεσμες και συνήθως απαιτείται να ακολουθούνται για τουλάχιστον 6 μήνες. Χρειάζεται υπομονή από τη μεριά του ασθενούς, καθώς η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας δεν αξιολογείται νωρίτερα από τους 3 μήνες. Σε κάθε περίπτωση, πρώτιστος στόχος είναι η ανάσχεση της επέκτασης του προβλήματος και ποιοτική βελτίωση της υπάρχουσας τριχοφυΐας.