Η λεύκη είναι μία επίκτητη χρόνια καλοήθης δερματοπάθεια, αγνώστου αιτιολογίας, η οποία χαρακτηρίζεται από αδυναμία παραγωγής μελανίνης, λόγω προοδευτικής απώλειας των λειτουργικών μελανοκυττάρων στο πάσχον δέρμα και δημιουργεί αισθητικά προβλήματα στους ασθενείς. Η λεύκη μπορεί επίσης να επηρεάσει τους βλεννογόνους (π.χ. τον ιστό του στόματος) και τα μάτια.
Ο ακριβής μηχανισμός, με τον οποίο καταστρέφονται – εξαφανίζονται τα μελανοκύτταρα από την πάσχουσα περιοχή του δέρματος δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, έχουν αναπτυχθεί πολλές θεωρίες σχετικά με την αιτία εμφάνισης της συγκεκριμένης νόσου, με επικρατέστερη αυτή, που χαρακτηρίζει τη λεύκη και συγκεκριμένα τη μη δερμοτομιακή μορφή της ως αυτοάνοσο νόσημα.
Μία πάθηση χαρακτηρίζεται ως αυτοάνοση, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει κάποια κύτταρα του ίδιου του οργανισμού ως ξένα και επιτίθεται σε αυτά. Οι διάφορες θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί, δεν αποκλείουν η μία την άλλη και συνήθως φαίνεται να συνυπάρχουν και να οδηγούν στην εμφάνιση της νόσου.
συχνότητα εμφάνισης της νόσου στο γενικό πληθυσμό είναι 0,5 εώς 2%. Από τη νόσο της λεύκης μπορεί να προσβληθούν και τα δύο φύλα. Η ηλικία εμφάνισης ποικίλλει, ξεκινάει από την παιδική και φτάνει εώς και την τρίτη ηλικία. Αρκετές μελέτες αποδεικνύουν τη συχνότητα εμφάνισης στην παιδική ηλικία να ανέρχεται στο 25%, επηρεάζοντας πολλές φορές τη ψυχολογία του παιδιού.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων αναφέρεται στο ιστορικό έναρξη τη νόσου μετά από κάποιο συναισθηματικό stress, τραυματισμό του δέρματος (φαινόμενο koebner) ή κάποια ασθένεια. Επίσης σε μεγάλο ποσοστό τείνει να είναι κληρονομική. Στο 10-50% των ασθενών υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό. Τέλος, μπορεί να συνυπάρχει με άλλα νοσήματα, όπως η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα.
Όσο σχετικά απλή είναι η διάγνωση της νόσου, τόσο σύνθετη είναι η αντιμετώπιση της. Σε έναν ασθενή με λεύκη προτείνονται λοιπόν τα παρακάτω :
- Γενικά μέτρα:
- Απαραιτήτως, απαιτείται να λαμβάνονται μέτρα φωτοπροστασίας και αποφυγή έκθεσης στον ήλιο
- Αποφυγή τριβής ή τραυματισμού του δέρματος
- Αποφυγή στρεσσογόνων παραγόντων και ψυχολογική ενίσχυση του ατόμου που νοσεί, όταν αυτή είναι απαραίτητη
- Χρήση τοπικών καλυπτικών (make up) στις εκτεθειμένες περιοχές
2. Τοπική θεραπεία, η οποία περιλαμβάνει :
- Τοπικά κορτικοστεροειδή
- Τοπική εφαρμογή αναστολέων της καλσινευρίνης (τακρόλιμους – πιμεκρόλιμους), που χρησιμοποιούνται και σε ευαίσθητες περιοχές, όπως τα βλέφαρα και εν γένει το πρόσωπο
- Τοπικές αλοιφές που περιέχουν πιπερίνη, πλακούντα κ.ά.
- Φωτοθεραπεία. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε η UVB – nb είτε η PUVA (με την τοπική εφαρμογή ή χορήγηση από του στόματος ψωραλενίων). H πρώτης γραμμής εφαρμοζόμενη φωτοθεραπεία είναι η UVB- nb.
- Αποχρωματισμός του υπολοίπου δέρματος, σε ασθενείς με καθολική σταθερή λεύκη που έχουν λίγες μόνο νησίδες φυσιολογικού δέρματος.
- Χειρουργική αντιμετώπιση (διάφορες τεχνικές αυτόλογης μεταμόσχευσης).
- Laser. Χρησιμοποιείται το excimer laser 308 nm.
- Μεταμόσχευση θυλακικών μονάδων με την μέθοδο fue (η θεραπεία είναι υπό διερεύνηση).
Η νόσος εμφανίζεται κλινικά με την μορφή ασυμπτωματικών, αχρωμικών (δίκην γάλακτος ή κιμωλίας) κηλίδων και πλακών ποικίλου μεγέθους με σαφή οριοθέτηση- διαχωρισμό από το υγιές δέρμα. Εντοπίζονται εκλεκτικά γύρω από φυσικά στόμια (γύρω από το στόμα, τα μάτια, τον ομφαλό, τον πρωκτό), σε περιοχές με αυξημένη τριβή (αγκώνες, γόνατα, μασχάλες, μηρογενvητικές πτυχές, ποδοκνημικές αρθρώσεις), σε περιοχές με αυξημένη μελάγχρωση (θηλή του μαστού), στα γεννητικά όργανα. Συχνή είναι επίσης και η παρουσία λευκών τριχών στο τριχωτό (το ποσοστό κυμαίνεται από 10 – 60% των ασθενών).
Η ιατρική επιστήμη, σύμφωνα με τον τρόπο εμφάνισης της λεύκης την ταξινομεί στις παρακάτω κατηγορίες:
Εντοπισμένη: οι αποχρωματισμένες περιοχές εμφανίζονται σε ένα ή μερικά σημεία του σώματος, και σ ’αυτήν την κατηγορία συναντάμε:
- Εστιακή (μία ή περισσότερες κηλίδες σε μία περιοχή του δέρματος χωρίς δερμοτομιακή κατανομή)
- Δερμοτομιακή (μία ή περισσότερες κηλίδες ετερόπλευρα σε μία περιοχή του σώματος, όπου οι κηλίδες διακόπτονται στη μέση γραμμή του σώματος, συνήθως εμφανίζεται στα παιδιά)
- Βλεννογονιακή (οι κηλίδες εμφανίζονται μόνο στο βλεννογόνο).
Γενικευμένη: αποτελεί το πιο κοινό είδος λεύκης (παραπάνω από 90% των ασθενών), παρατηρούνται σε πολλά σημεία του σώματος και αναπτύσσονται οι αποχρωματισμένες κηλίδες συμμετρικά σε αντίστοιχα μέρη του σώματος. Εδώ συναντάμε:
- Κοινή (κηλίδες διάσπαρτες σε όλο το σώμα)
- Ακροπροσωπική (κηλίδες στο πρόσωπο και στα άπω άκρα)
- Μεικτή (συνδυασμός ακροπροσωπικής ή γενικευμένης λεύκης με βλάβες δερμοτομιακής).
Καθολική: αποχρωματισμός όλης ή σχεδόν ολόκληρης της επιφάνειας του δέρματος.
Τη λεύκη θα πρέπει να τη διακρίνουμε από την ποικιλόχρου πιτυρίαση, την προοδευτική υπομελάνωση του κορμού, τη μεταφλεγμονώδη υπομελάγχρωση, το χημικό λευκόδερμα (απογχρωματισμό του δέρματος από χημικές ουσίες και φάρμακα). Οι μονήρεις βλάβες θα πρέπει να διαφοροδιαγνωστούν από τον αχρωμικό σπίλο, τον αναιμικό σπίλο και τον σκληρό και ατροφικό λειχήνα.
Η λεύκη δεν ανήκει στις λοιμώξεις του δέρματος, ούτε είναι μία μεταδοτική νόσος. Δεν μπορεί μεταδοθεί με τη σωματική επαφή από έναν ασθενή σε ένα υγιές άτομο.
Συνήθως η λεύκη, από τη στιγμή που εμφανιστεί, επεκτείνεται με αργούς ρυθμούς. Πάραυτα ενδέχεται ναι σταθεροποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα ή και να παρατηρηθεί απότομη επιδείνωση της. Προκειμένου να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε, κατά το δυνατόν, την εξάπλωση της λεύκης, ο ασθενής οφείλει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός με τους τραυματισμούς, διότι οι τραυματισμοί ευνοούν στην εμφάνιση νέων βλαβών. Επίσης, ο ασθενής πρέπει να κάνει συστηματική χρήση αντιηλιακού, τόσο για την προστασία των λευκών κηλίδων, όσο και για την προστασία της υγιούς επιδερμίδας από τα ηλιακά εγκαύματα, τα οποία συμβάλλουν και αυτά στην ανάπτυξη νέων βλαβών (φαινόμενο Koebner).