Ο όρος μέλασμα έχει τις ρίζες του στην ελληνική αρχαία λέξη “μέλας” που σημαίνει “μαύρος”.
Το μέλασμα αποτελεί μία αρκετά συχνή διαταραχή της μελάγχρωσης του δέρματος, η οποία χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη περίσσειας μελανίνης στην επιδερμίδα και το άνω χόριο (μέσα σε μακροφάγα). Πρόκειται για μία επίκτητη δερματική αλλοίωση της χροιάς του δέρματος.
Κλινικά εκδηλώνεται με τη μορφή κηλίδων ή κηλιδωδών πλακών με ακανόνιστα όρια, ανοικτού έως σκούρου καφέ χρώματος.
Το συνηθέστερο σημείο εντόπισης του είναι στο πρόσωπο, αλλά και στις φωτοεκτεθειμένες περιοχές, όπως το λαιμό και τα χέρια. Το μέλασμα εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες με σκουρόχρωμες επιδερμίδες, και εντείνεται τους καλοκαιρινούς μήνες. Ανάλογα με την ακριβή θέση του διακρίνεται σε τρεις τύπους:
- Κεντροπροσωπικό (είναι ο συχνότερος τύπος και προσβάλλει το μέτωπο, παρειές, μύτη, άνω χείλος, πηγούνι)
- Παρειακό (παρειές, μύτη)
- Γναθικό (στο όριο της κάτω γνάθου)
Επίσης το μέλασμα, ανάλογα με το βάθος εντόπισης της μελανίνης ταξινομείται σε 4 τύπους:
- Επιδερμιδικό (παρατηρείται αύξηση της μελανίνης στην επιδερμίδα, και το μέλασμα γίνεται πιο εμφανές έντονο με τη λυχνία Wood).
- Χοριακό (παρατηρούνται πολλά μελανινοφάγα καθ’ όλο το βάθος του χορίου, και δεν εντοπίζεται επίταση της χρωστικής κατά την εξέταση με τη λυχνία Wood.
- Μικτού τύπου (συνδυασμός των δύο προηγούμενων, αύξηση δηλαδή της μελανίνης στην επιδερμίδα και πολλά μακροφάγα στο χορίο, ενώ κατά την εξέταση με τη λάμπα του Wood , σε κάποιες περιοχές φαίνεται επίταση της χρωστικής , σε κάποιες φαίνεται λιγότερο η χρωστική, ενώ σε κάποιες άλλες δεν υπάρχει αλλαγή).
- Ακαθόριστου τύπου (σε φωτότυπους V-VI κατά Fitzpatrick).
Ο λόγος εμφάνισης του μελάσματος δεν έχει πλήρως αποσαφηνιστεί.
Ωστόσο, φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο διάφοροι παράγοντες όπως:
- Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (ηλιακή ή τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία)
- Το σκουρόχρωμο δέρμα
- Η κληρονομικότητα
- Τα οιστρογόνα (εγκυμοσύνη, αντισυλληπτικά χάπια ή άλλες ορμονικές θεραπείες)
- Θυρεοειδοπάθειες
Το μέλασμα έχει την τάση να εμφανίζεται/επιδεινώνεται τους καλοκαιρινούς μήνες και να βελτιώνεται τους χειμερινούς.
Μπορεί να αντιμετωπιστεί είτε συντηρητικά με τοπική χρήση κατάλληλων προϊόντων και σκευασμάτων, είτε σε συνδυασμό με χρήση μηχανημάτων Laser. Η αντιμετώπιση του μελάσματος είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, που συνήθως επαναλαμβάνεται και απαιτεί υπομονή από την πλευρά του ασθενούς, καθώς πολύ συχνά επανεμφανίζεται. Ο ιατρός Σωτήρης Θεοχάρης επιλέγει το καταλληλότερο εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες του ασθενούς. Το πλάνο αυτό, περιλαμβάνει συνήθως το συνδυασμό θεραπειών για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του μελάσματος, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται τοπικοί λευκαντικοί παράγοντες (Kligman’s formula), το Fractional Εrbium:YAG laser, αντιοξειδωτικοί οροί, μεσοθεραπεία με λευκαντικούς παράγοντες (π.χ.γλουταθειόνη) και το PRP.
Ο ασθενής με μέλασμα οφείλει να κατανοήσει ότι, η σωστή χρήση αντηλιακού και όλα τα υπόλοιπα φωτοπροστατευτικά μέσα, συμβάλλουν όχι μόνο στην πρόληψητης εκ νέου δημιουργίας βλαβών, αλλά και της επιδείνωσης των προυπάρχοντων.
Οπότε το σημαντικότερο σκεύασμα που επιβάλλεται να εφαρμόζεται είναι ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αυτό θα πρέπει να εφαρμόζεται σωστά, δηλαδή ανανέωση κάθε δυο με τέσσερις ώρες. Επιπλέον, μετά το πέρας της θεραπείας, ο δερματολόγος συστήνει την χρήση ειδικών προϊόντων για την μακροχρόνια διατήρηση του αποτελέσματος και την πρόληψη της επανεμφάνισής του.
Είναι πολύ σημαντικό για τους ασθενείς με μέλασμα να κατανοήσουν ότι κάποιες περιπτώσεις μελάσματος είναι πολύ επίμονες και εκεί καταφέρνουμε βελτίωση αλλά όχι εξάλειψη του προβλήματος. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε όχι πρόσφατες αλλά παλιές διάχυτες δυσχρωμίες, όπου η μελάγχρωση εντοπίζεται στα κατώτερα στρώματα του δέρματος. Η βελτίωση στην κλινική εικόνα του μελάσματος είναι αποτέλεσμα συνδυασμού θεραπειών, οι οποίες απαιτούν μεγάλο χρονικό διάστημα, επανάληψη και συστηματική συνεργασία με το θεράποντα δερματολόγο. Δυστυχώς, πολλές φορές το μέλασμα μπορεί να επανέλθει ή να γίνει και ακόμα πιο έντονο, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συστηματική χρήση αντηλιακού όλο το χρόνο.