Η ονυχομυκητίαση είναι μία μεταδοτική, δερματολογική λοίμωξη κατά την οποία τα νύχια των χεριών ή και των ποδιών προσβάλλονται από μύκητες. Η πάθηση είναι συνήθης τόσο σε άντρες, όσο και σε γυναίκες, διαφόρων ηλικιών.
Η ονυχομυκητίαση προκαλεί αλλοιώσεις στο χρώμα και το σχήμα του ονυχαίου δίσκου και σε πολλές περιπτώσεις προκαλεί και αποκόλληση του νυχιού (ονυχόλυση). Η μυκητίαση των νυχιών αρχίζει συνήθως με κηλίδες άσπρου ή κίτρινου χρώματος που εμφανίζονται στην άκρη του νυχιού. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, η μόλυνση επεκτείνεται, προσβάλλοντας πολλές φορές ολόκληρο το νύχι. Πάραυτα, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο των νυχιών, συμπεριλαμβανομένης της μήτρας, του υπονύχιου ή της ονυχιαίας πλάκας.
Εκτός από την αισθητική παραμόρφωση των νυχιών, η ονυχομυκητίαση μπορεί να συνοδεύεται από έντονο πόνο ή οίδημα, δυσχεραίνοντας έτσι την καθημερινότητα του ασθενούς. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να δημιουργήσει επώδυνη είσφρυση,η οποία εφόσον αφορά όνυχα δακτύλου άκρου ποδός, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά το άτομο στο περπάτημά του, γι' αυτό και κρίνεται αναγκαία η άμεση αντιμετώπιση της.
Οι αιτίες της ονυχομυκητίασης ποικίλλουν και η καθεμία απαιτεί διαφορετική αντιμετώπιση και θεραπεία. Η ονυχομυκητίαση προκαλείται από τρεις κύριες κατηγορίες μυκήτων:
1. Τα δερματόφυτα, ενοχοποιούνται για το 90% των ονυχομυκητιάσεων των ποδιών και 50% των χεριών. Πρόκειται για μύκητες που προσβάλλουν τα μαλλιά, το δέρμα και τα νύχια και οι οποίοι τρέφονται από τον ιστό των νυχιών.
2. Τα μη δερματόφυτα
3. Η Καντιντίαση (Candida albicans), το μεγαλύτερο ποσοστό των ονυχομυκητιάσεων αφορά στα πόδια και ειδικότερα στα μεγάλα δάχτυλα.
Κατά την κλινική εξέταση προκύπτουν 4 τύποι ονυχομυκητίασης (κατάταξη κατά Zaias):
Περιφερική ονυχομυκητίαση: O πιο συνηθισμένος τύπος ονυχομυκητίασης μπορεί να είναι πρωτοπαθής, δηλαδή να προσβάλει ένα υγιές νύχι ή δευτεροπαθής, δηλαδή να προσβάλει ένα ήδη παθολογικό νύχι π.χ ψωριασικό ή τραυματισμένο. Κλινικά παρατηρείται πάχυνση της επιφάνειας του νυχιού και ευθρυπτότητα, ενώ είναι πιθανόν το νύχι να αρχίσει να αποκολλάται από το δέρμα (ονυχόλυση). Επίσης παρατηρείται αποχρωματισμός του νυχιού που ποικίλει από λευκό έως καστανό.
Επιφανειακή λευκή ονυχομυκητίαση: O υπεύθυνος μύκητας προσβάλλει το νύχι, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο τραχύ και εύθραυστο, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζονται στην ονυχαία πλάκα μικρές λευκές κηλίδες.
Εγγύς υπονύχια ονυχομυκητίαση: Είναι μια σπάνια μορφή ονυχομυκητίασης που σχετίζεται με λευκά στίγματα ή αποχρωματισμό (λευκονυχία), η οποία μπορεί να επεκταθεί και στις βαθύτερες στιβάδες του νυχιού (μήτρα). Συνήθως προσβάλλονται ένα ή δυο νύχια και σχεδόν πάντα συνδέεται με περιπτώσεις ανοσοκαταστολής.
Ενδονύχια ονυχομυκητίαση: Οφείλεται σε δερματόφυτα, που προσβάλλουν το τριχωτό της κεφαλής, όπως το Τ. soudanense. Η προσβολή ξεκινά από την επιφάνεια της ονυχιαίας πλάκας, και στη συνήθως ακολουθεί εν τω βάθει διείσδυση.
Ολική δυστροφική ονυχομυκητίαση: Η κλινική της εικόνα αποτελεί την τελικών εξέλιξη άλλων μορφών ονυχομυκητίασης και περιλαμβάνει πάχυνση και δυσχρωμία που αφορά εξ ολοκλήρου τον ονυχαίο δίσκο και τη μήτρα του όνυχος.
Ονυχομυκητίαση από Candida: Η πάθηση ξεκινάει με επώδυνη φλεγμονή και οίδημα στην εγγύς πτυχή του νυχιού, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται δυσχρωμία και τελικά αποκόλληση του νυχιού (ονυχόλυση).
Μικτού τύπου ονυχομυκητίαση: Στην κλινική της εκδήλωση συνυπάρχουν χαρακτηριστικά διαφορετικών τύπων ονυχομυκητίασης στους ίδιους ή διαφορετικούς όνυχες.
Μύκητες νυχιών – Θεραπεία
Οι στόχοι για την αντιμυκητιασική θεραπεία είναι πρώτον η απομάκρυνση του μύκητα και δεύτερον η ανάπτυξη ενός νέου φυσιολογικού νυχιού. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ονυχομυκητίασης διακρίνεται σε τοπική, συστηματική ή συνδυασμό και των δύο και απαιτεί αρκετό χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η κλινική διάγνωση πρέπει να επιβεβαιώνεται με εξειδικευμένες εργαστηριακές εξετάσεις. Τελευταία, μελετάται και η χρήση των laser στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ονυχομυκητιάσεων.
Δεν είναι εφικτό να διαπιστώσει ο ασθενής την ύπαρξη ή μη στα νύχια είτε των χεριών είτε των ποδιών του. Η διάγνωση τίθεται από το δερματολόγο κατόπιν κλινικής εξέτασης και επιβεβαιώνεται με εργαστηριακό έλεγχο (άμεση μικροσκόπηση ρινισμάτων όνυχα και καλλιέργεια). Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πριν το διαγνωστικό έλεγχο δεν θα πρέπει να έχει προηγηθεί χρήση αντιμυκητιασικών σκευασμάτων, καθώς θα μπορούσε να οδηγήσει σε ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα.
Η σωστή ενημέρωση και η συστηματική φροντίδα της υγιεινής των χεριών και των ποδιών αποτελεί την καλύτερη μέθοδο πρόληψης κατά τέτοιου είδους μολύνσεων.
Ακολουθούν ορισμένες χρήσιμες συμβουλές για την υγεία των νυχιών:
- Διατηρούμε τα πόδια μας καθαρά και στεγνά, ιδιαίτερα μετά το μπάνιο ή το ποδόλουτρο.
- Αλλάζουμε συχνά κάλτσες, ειδικά όταν είναι ιδρωμένες
- Χρησιμοποιούμε πάντοτε σαγιονάρες σε πισίνες ή αποδυτήρια
- Αποφεύγουμε τη χρήση υποδημάτων που πιέζουν, ζεσταίνουν και ιδρώνουν τα πόδια
- Δεν ανταλλάζουμε παπούτσια ή πετσέτες με άλλους
- Περιποιούμαστε τακτικά και σωστά τα νύχια των χεριών και των ποδιών μας
- Απολυμαίνουμε τα σκεύη περιποίησης των νυχιών μας
- Στεγνώνουμε πολύ καλά τα χέρια μας μετά την έκθεση στο νερό
- Επιλέγουμε αξιόπιστους, πιστοποιημένους και καθαρούς χώρους περιποίησης για τα νύχια μας.
Αφού έχει γίνει έγκυρη διάγνωση μέσω ιατρικών εξετάσεων και διαγνωστεί το είδος της μόλυνσης, ο θεράπων δερματολόγος προτείνει την κατάλληλη θεραπεία για την κάθε περίπτωση. Ο ασθενής οφείλει να ακολουθήσει πιστά τις οδηγίες του γιατρού και όταν ολοκληρώσει τον κύκλο της θεραπείας του, πρέπει να είναι προσεχτικός με την φροντίδα των νυχιών του, διότι η υποτροπή ή η επιμόλυνση της ονυχομυκητίκασης είναι μία περίπτωση που τη συναντούμε αρκετά συχνά (με τα ποσοστά να κυμαίνονται 10-53%).Επιπλέον, οι υπολειμματικές αλλοιώσεις των νυχιών επιμένουν στους περισσότερους ασθενείς ως αποτέλεσμα της συχνής συσχέτισης της ονυχομυκητίασης με τραυματικές δυστροφίες των νυχιών.