Η ψωρίαση είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του δέρματος, μη
μεταδοτική, που μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία και δεν
δείχνει κάποια προτίμηση σε ένα από τα δυο φύλα και ανήκει στα
αυτοάνοσα νοσήματα. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται ο πολλαπλασιασμός
και η ατελής ωρίμανση των κερατινοκυττάρων στην επιδερμίδα με συνέπεια
την εμφάνιση των χαρακτηριστικών βλαβών της ψωρίασης. Είναι μία συχνή
πάθηση με εκτιμώμενο ποσοστό εμφάνισης 1,5% – 3 % του παγκόσμιου
πληθυσμού.
Είναι μία νόσος με όχι πλήρως αποσαφηνισμένο παθογενετικό μηχανισμό (αυτοάνοσο νόσημα), για την εμφάνιση της οποίας παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες, τόσο γενετικοί όσο και κληρονομικοί.
Η κληρονομικότητα φαίνεται να συμβάλλει στην εμφάνιση της πάθησης (μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 40% των ασθενών με ψωρίαση κατά πλάκας έχει συγγενή πρώτου βαθμού που πάσχει και αυτός). Επίσης, διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να ευνοούν την εκδήλωσή της, όπως λοιμώξεις (π.χ. στρεπτοκοκκικές), φάρμακα (π.χ. β-blockers, ανθελονοσιακά), τραύμα (φαινόμενο Koebner), στρες κ.ά.
Η βασική κλινική εκδήλωση, στις περισσότερες περιπτώσεις, είναι οι πλάκες
που καλύπτονται από αργυρόχροα λέπια. Εκτός από τις αργυρόχροες πλάκες,
μπορεί να εμφανιστούν φλύκταινες, μικρές πλάκες με τη μορφή σταγόνας ή
ευμεγέθεις ερυθρές πλάκες χωρίς λέπια, σε περιοχές με τριβή και εφίδρωση.
Οι συνηθέστερες περιοχές που εμφανίζουν τις βλάβες είναι οι αγκώνες, τα
γόνατα και το τριχωτό της κεφαλής.
Ωστόσο και η κατανομή μπορεί να
διαφέρει, ανάλογα με τη μορφή της νόσου με προσβολή των πτυχών
(μασχάλες, γεννητικά όργανα), των ονύχων, καθώς και των παλαμών -
πελμάτων. Η διάγνωση της νόσου είναι συνήθως κλινική και σπάνια μπορεί
να χρειαστεί λήψη βιοψίας για επιβεβαίωση ή αποκλεισμό άλλης πάθησης.
Η ψωρίαση έχει την εξής βασική κλινική κατηγοριοποίηση:
- Ψωρίαση κατά πλάκας (Psoriasis Vulgaris), η συχνότερη μορφή και παρατηρούνται ερηθυματολεπιδώδεις πλάκες που επικαλύπτονται από αργυρόχροα, παχιά και ελαφρώς προσκολλημένα λέπια.
- Σταγονοειδής ψωρίαση (Guttate psoriasis), παρουσιάζει συχνότερη εμφάνιση στην παιδική και νεανική ηλικία και, συνήθως, εκδηλώνεται μετά από μία οξεία στρεπτοκοκκική λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού και εκδηλώνονται πολλαπλές, διάσπαρτες, ρόδινες σταγονοειδείς βλατίδες και πλάκες με μέγεθος που φτάνει και ως το 1,5 εκ. με εντοπισμό κυρίως στον κορμό αλλά και στα εγγύς τμήματα των άκρων, αφήνοντας ελεύθερες τις περισσότερες φορές τις παλάμες και τα πέλματα.
- Ανάστροφη ψωρίαση (Inverse psoriasis), εντοπίζεται στις πτυχές του σώματος, όπως τις μηροβουβωνικές περιοχές, τις μασχάλες και τη μεσογλουτιαία περιοχή.
- Ερυθροδερμική ψωρίαση (Erythrodermic psoriasis), αποτελεί την πιο σοβαρή μορφή ψωρίασης, ωστόσο εκδηλώνεται σπανιότερα. Παρατηρείται καθολική φλεγμονή του δέρματος, ερυθρότητα και μεγάλου βαθμού απολέπιση (υπάρχει περίπτωση να συνυπάρχουν συμπτώματα όπως πυρετός, ρίγος, κακουχία και έντονος κνησμός). Επιπλέον, μπορεί να συνοδευτεί από παροδική αλωπεκία και διαταραχές ανάπτυξης των ονύχων. Δύναται να εμφανιστεί απότομα ή αποτελεί την εξέλιξη προϋπάρχουσας κατά πλάκας ψωρίασης.
- Φλυκταινώδης ψωρίαση (Pustular psoriasis), εμφανίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 5% και εκδηλώνεται μέσω φλυκταινών, εξαιτίας της συνάθροισης πολυμορφοπύρηνων στο δέρμα.
- Ψωρίαση παλαμών – πελμάτων, εκδηλώνεται με μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες μορφές: ως σαφώς αφοριζόμενες πλάκες που καλύπτονται από αργυρόχροο ή κιτρινωπό λέπι, ως ερυθηματώδεις πλάκες , ή και ως φλύκταινες.
- Ψωρίαση ονύχων, παρατηρείται στο 25-50% των ασθενών και είναι συχνότερη σε ηλικίες άνω των 40%. Πολλές φορές συνδέεται με τη ψωριασική αρθρίτιδα, ή και με άλλες μορφές ψωρίασης, ενώ σπανιότερα εκδηλώνεται μεμονωμένη.
Μεγάλης σημασίας είναι η διερεύνηση και η εξέταση του ασθενούς για πιθανή αρθρίτιδα, αφού το 15-30% των ασθενών θα εμφανίσουν ψωριασική αρθρίτιδα. Η εμφάνισή της συνήθως έπεται των δερματικών εκδηλώσεων. Μελέτες έχουν αναδείξει την ύπαρξη αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση νόσου του Crohn, καρδειαγγειακών παθήσεων, όπως και μεταβολικού συνδρόμου, σε ασθενείς με ψωρίαση.
Οι θεραπευτικές επιλογές που έχει ο γιατρός για την αντιμετώπιση της
ψωρίασης είναι οι παρακάτω:
1. Τοπική θεραπεία, με χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών, ανάλογα
βιταμίνης D, συνδυασμός κορτικοστεροειδών και βιταμίνης D, λοτιόν πίσσας,
ρετινοειδών ή ανθραλίνης
2. Συστηματική θεραπεία, με χορήγηση μεθοτρεξάτης, κυκλοσπορίνης,
ρετινοειδών ή βιολογικών παραγόντων
3. Φωτοθεραπεία (PUVA ή UVB).
Η επιλογή του κατάλληλου, κάθε φορά, θεραπευτικού παράγοντος, είναι
συνάρτηση της κλινικής μορφής, της έκτασης της νόσου, της ηλικίας, της
γενικής κατάστασης του/της ασθενούς και της ψυχολογικής επιβάρυνσης
από την χρονιότητα της παρουσίας της νόσου.
Ο χειμώνας αποτελεί μια απαιτητική περίοδο για τους ασθενείς με ψωρίαση. Προκειμένου οι ασθενείς να αποφεύγουν τις εξάρσεις της πάθησης την περίοδο αυτή, οι ειδικοί της Ελληνικής Δερµατολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ) συστήνουν:
- Να διατηρούν το δέρμα τους σωστά ενυδατωμένο, χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν πιο παχύρρευστη και λιπαρή κρέμα, προκειμένου να καταπραΰνουν την ερυθρότητα και τον κνησμό, και να µμειώνονται οι πλάκες.
- Να επιλέγουν χλιαρό νερό, να αποφεύγουν τα παρατεταμένα αφρόλουτρα, καθώς αφαιρούν υγρασία από το δέρμα, και να ενυδατώνουν το δέρμα τους όσο ακόμα είναι βρεγμένο.
- Να ρυθμίζουν τη θερμοκρασία και την υγρασία στο σπίτι. Ιδανικά, η θερμοκρασία στο σπίτι πρέπει να είναι στους 23-24 βαθμούς Κελσίου και η υγρασία πρέπει να κυμαίνεται από 30% έως 50%. Στην περίπτωση που η υγρασία έχει μειωθεί σημαντικά, μπορούν να τοποθετήσουν δοχεία µε νερό δίπλα στις πηγές θερμότητας ή να προμηθευτούν έναν υγραντήρα.
- Να ντύνονται κατάλληλα. Το κρύο και ο αέρας δύναται να ερεθίσουν το δέρμα και να προκαλέσουν έξαρση της ψωρίασης και της ψωριασικής αρθρίτιδας. Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους ασθενείς να επιλέγουν πάντοτε μαλακά (βαμβακερά, μεταξωτά) ρούχα και να αποφεύγουν τα μάλλινα, τα denim και άλλα υφάσματα που µπορεί να ερεθίσουν το δέρμα. Θα πρέπει, επίσης, να προσέχουν ώστε να μην ιδρώνουν, καθώς η εφίδρωση ενδέχεται να επιδεινώσει την ψωρίαση, όπως επίσης και μην ξεχνούν το κασκόλ, το καπέλο και τα γάντια σε κάθε τους έξοδο.
- Να πίνουν άφθονο νερό. Όπως και το καλοκαίρι, έτσι και τον χειμώνα, όσοι πάσχουν από ψωρίαση πρέπει να πίνουν πολύ νερό, καθώς η αφυδάτωση µπορεί να εντείνει τη νόσο.
- Να προσπαθούν να ελέγχουν το στρες. Το στρες είναι παράγοντας εμφάνισης της ψωρίασης, γι’ αυτό και συνιστάται να αφιερώνουν καθημερινά χρόνο για χαλάρωση.